آداب سخن گفتن
يكشنبه, ۲۶ آذر ۱۳۹۱، ۰۱:۱۵ ب.ظ
چه بگوییم و چه نگوییم
پیش از آن که خطیب بر کرسی سخن مستقر گردد باید بداند در این مجلس چه می خواهد بگوید و محتوای سخنش چیست؟ چه مواردی از آیات و ورایات، تواریخ و رویدادها، اشعار و امثال و دیگر مطالب را به کار خواهد برد. شناخت هدف، خطی مشی سخنران را تعیین می کند، به وی قدرت روحی و اطمینان خاطر می بخشد، سلطه معنویش را افزایش می دهد، او را از نگرانی و.... آداب سخن گفتن
چه بگوییم و چه نگوییم
پیش از آن که خطیب بر کرسی سخن مستقر گردد باید بداند در این مجلس چه می خواهد بگوید و محتوای سخنش چیست؟ چه مواردی از آیات و ورایات، تواریخ و رویدادها، اشعار و امثال و دیگر مطالب را به کار خواهد برد. شناخت هدف، خطی مشی سخنران را تعیین می کند، به وی قدرت روحی و اطمینان خاطر می بخشد، سلطه معنویش را افزایش می دهد، او را از نگرانی و پریشان گویی مصون می دارد، با فکری آرام و خالی از تشویش مسیر سخن را می پیماید، دچار پراکنده گویی نمی شود و در سخنان خویش از این شاخه به آن شاخه نمی پرد. بر عکس، سخنرانی که هدف خود را تعیین ننموده و نمی داند در مجلس چه می خواهد بگوید و چه مواردی را به کار می برد، فکری ناآرام و ضمیری مشوش دارد، او مانند کسی است که می خواهد چشم بسته راه برود و در هر قدم نگران و مضطرب است. نمی داند به کجا می رود، راهش به چه نقطه ای منتهی می گردد و با چه لغزش هایی مواجه می شود.1
حضرت علی(ع) می فرمایند: فکرتم تکلم تسلم من الزلل2 اول فکر کن آن گاه سخن بگوی تا از لغزش ها سالم و محفوظ بمانی. طبق اصولی که بیان شد ما مجاز نیستیم هر سخنی را بر زبان آوریم. ما در سخن گفتن محدودیت داریم یعنی هر کاری که بخواهد خوب انجام شود پر از ضابطه و قانون خواهد شد. برای طراحی یک ساختمان و ساختن آن ما ضوابط و معیارهای زیادی در نظر می گیریم. نساختن آن یا تخریب آن که احتیاج به ضابطه و قانون ندارد. نیک سخن گفتن نیز چون قرار است نیک سخن گفتن باشد نه بد صحبت کردن احتیاج به قواعد و مقرراتی دارد که به برخی موارد آن اشاره می کنیم:
آن چه که حق است بگوییم و از غیر حق بپرهیزیم: نباید زبان گشوده شود جز به حق گفتن و هر آن چه غیر حق بگوید مذموم و ناپسند است و سکوت به مواقع آن صدها بار از صحبت کردن بهتر می باشد. در این قسمت و دو قسمت دیگر برای روشن شدن مطلب، مواردی که سخن گفتن در مورد آن ناپسند است گفته می شود تا با حذف آن ها از کلام خود، سخنور مؤدبی در جمع باشیم.
-1دروغ گفتن:
-2 همت:
-3دشنام و ناسزاگویی:
آن چه که مفید و صلاح است بگوییم و غیر آن را بیان نکنیم:
-1غیبت: اگر صفتی در کسی وجود داشته باشد و مردم از آن بی اطلاع باشند در غیاب شخص به دیگران گفته شد به طوری که آن فرد دیگر و غمناک شود غیبت است.
-2عیب گویی و عیب جویی: طعنه زدن یکی از مردم آزارترین آفات زبان و گفتار است. شاید کمابیش همه انسان ها دارای عیوبی باشند ولی اگر تنها به عیوب آن ها توجه شود و علت اظهار کردن آن از طریق دیگران لطمه زدن به شخصیت آن ها باشد این مسأله موجب دلسردی و کدورت و جدایی بین انسان ها می شود.
-3 سخن چینی: از دیگر چیزهایی که به هنگام صحبت کردن از آن باید پرهیز کرد سعایت و نمامه گویی است، زیرا تأثیرات مستقیم این امور ایجاد عوامل بدبینی و دشمنی بین انسان ها است. اعتماد و اطمینان را از بین می
حضرت علی(ع) می فرمایند: الساعی کاذب لمن سعی الیه ظالم لمن سعی علیه 17سخن چینی نسبت به کسی که برای او سخن چینی می کند دروغگو و نسبت به کسی که از او به دیگری سخن چینی می کند ستمگر است.
-4 سنجیده گویی: بدحرف زدن، زشت گویی، تندی در گفتار، هتاکی و بی حرمتی از آفات کلام به شمار می آید. بسیاری از دوستی های دیرین و روابط صمیمی، گاهی به خاطر کلامی نسنجیده و اهانت آمیز و تحقیر کننده یا دل آزار، بر هم می خورد. اگر جواب «های»، «هوی» است جواب سخن مؤدبانه هم پاسخ احترام آمیز است. حضرت علی(ع) می فرمایند: اجملوا فی الخطاب تسمعوا جمیل الجواب 18 زیبا سخن بگویید و خطاب کنید تا جواب زیبا هم بشنوید. پس باید تمرین کرد هر حرف را نزد، تازه بعضی از حرف ها هم بی اساس و شایعه است و بازگو کردن آن ها نوعی دامن زدن به شایعات دروغ است و این گناه به شمار می رود به آلوده شدن فضای جامعه می انجامد.
پیش از آن که خطیب بر کرسی سخن مستقر گردد باید بداند در این مجلس چه می خواهد بگوید و محتوای سخنش چیست؟ چه مواردی از آیات و ورایات، تواریخ و رویدادها، اشعار و امثال و دیگر مطالب را به کار خواهد برد. شناخت هدف، خطی مشی سخنران را تعیین می کند، به وی قدرت روحی و اطمینان خاطر می بخشد، سلطه معنویش را افزایش می دهد، او را از نگرانی و.... آداب سخن گفتن
چه بگوییم و چه نگوییم
پیش از آن که خطیب بر کرسی سخن مستقر گردد باید بداند در این مجلس چه می خواهد بگوید و محتوای سخنش چیست؟ چه مواردی از آیات و ورایات، تواریخ و رویدادها، اشعار و امثال و دیگر مطالب را به کار خواهد برد. شناخت هدف، خطی مشی سخنران را تعیین می کند، به وی قدرت روحی و اطمینان خاطر می بخشد، سلطه معنویش را افزایش می دهد، او را از نگرانی و پریشان گویی مصون می دارد، با فکری آرام و خالی از تشویش مسیر سخن را می پیماید، دچار پراکنده گویی نمی شود و در سخنان خویش از این شاخه به آن شاخه نمی پرد. بر عکس، سخنرانی که هدف خود را تعیین ننموده و نمی داند در مجلس چه می خواهد بگوید و چه مواردی را به کار می برد، فکری ناآرام و ضمیری مشوش دارد، او مانند کسی است که می خواهد چشم بسته راه برود و در هر قدم نگران و مضطرب است. نمی داند به کجا می رود، راهش به چه نقطه ای منتهی می گردد و با چه لغزش هایی مواجه می شود.1
حضرت علی(ع) می فرمایند: فکرتم تکلم تسلم من الزلل2 اول فکر کن آن گاه سخن بگوی تا از لغزش ها سالم و محفوظ بمانی. طبق اصولی که بیان شد ما مجاز نیستیم هر سخنی را بر زبان آوریم. ما در سخن گفتن محدودیت داریم یعنی هر کاری که بخواهد خوب انجام شود پر از ضابطه و قانون خواهد شد. برای طراحی یک ساختمان و ساختن آن ما ضوابط و معیارهای زیادی در نظر می گیریم. نساختن آن یا تخریب آن که احتیاج به ضابطه و قانون ندارد. نیک سخن گفتن نیز چون قرار است نیک سخن گفتن باشد نه بد صحبت کردن احتیاج به قواعد و مقرراتی دارد که به برخی موارد آن اشاره می کنیم:
آن چه که حق است بگوییم و از غیر حق بپرهیزیم: نباید زبان گشوده شود جز به حق گفتن و هر آن چه غیر حق بگوید مذموم و ناپسند است و سکوت به مواقع آن صدها بار از صحبت کردن بهتر می باشد. در این قسمت و دو قسمت دیگر برای روشن شدن مطلب، مواردی که سخن گفتن در مورد آن ناپسند است گفته می شود تا با حذف آن ها از کلام خود، سخنور مؤدبی در جمع باشیم.
-1دروغ گفتن:
-2 همت:
-3دشنام و ناسزاگویی:
آن چه که مفید و صلاح است بگوییم و غیر آن را بیان نکنیم:
-1غیبت: اگر صفتی در کسی وجود داشته باشد و مردم از آن بی اطلاع باشند در غیاب شخص به دیگران گفته شد به طوری که آن فرد دیگر و غمناک شود غیبت است.
-2عیب گویی و عیب جویی: طعنه زدن یکی از مردم آزارترین آفات زبان و گفتار است. شاید کمابیش همه انسان ها دارای عیوبی باشند ولی اگر تنها به عیوب آن ها توجه شود و علت اظهار کردن آن از طریق دیگران لطمه زدن به شخصیت آن ها باشد این مسأله موجب دلسردی و کدورت و جدایی بین انسان ها می شود.
-3 سخن چینی: از دیگر چیزهایی که به هنگام صحبت کردن از آن باید پرهیز کرد سعایت و نمامه گویی است، زیرا تأثیرات مستقیم این امور ایجاد عوامل بدبینی و دشمنی بین انسان ها است. اعتماد و اطمینان را از بین می
حضرت علی(ع) می فرمایند: الساعی کاذب لمن سعی الیه ظالم لمن سعی علیه 17سخن چینی نسبت به کسی که برای او سخن چینی می کند دروغگو و نسبت به کسی که از او به دیگری سخن چینی می کند ستمگر است.
-4 سنجیده گویی: بدحرف زدن، زشت گویی، تندی در گفتار، هتاکی و بی حرمتی از آفات کلام به شمار می آید. بسیاری از دوستی های دیرین و روابط صمیمی، گاهی به خاطر کلامی نسنجیده و اهانت آمیز و تحقیر کننده یا دل آزار، بر هم می خورد. اگر جواب «های»، «هوی» است جواب سخن مؤدبانه هم پاسخ احترام آمیز است. حضرت علی(ع) می فرمایند: اجملوا فی الخطاب تسمعوا جمیل الجواب 18 زیبا سخن بگویید و خطاب کنید تا جواب زیبا هم بشنوید. پس باید تمرین کرد هر حرف را نزد، تازه بعضی از حرف ها هم بی اساس و شایعه است و بازگو کردن آن ها نوعی دامن زدن به شایعات دروغ است و این گناه به شمار می رود به آلوده شدن فضای جامعه می انجامد.
